Genny’s Blog #1

“Niets is echt maar alles is waar.” Dit is de premisse van de film Dance Iranian Style.

Wat een mooie docu-speelfilm is Dance Iranian Style!

Gisteren ben ik samen met Nafiss Nia, schrijver en producent van de film, naar de bioscoop LUX in Nijmegen gegaan om daar de film te zien. Het was de eerste keer dat ik de film zag en mijn eerste gedachte was: “De aftiteling is niet lang genoeg om van de film bij te komen.” Ik denk dat de anderen in het publiek dat ook dachten maar één vrouw uit het publiek wist gelijk al wat zij van de film vond. Na afloop kwam ze op ons af en vertelde dat zij het zo fijn vond dat de film zo eerlijk is in zijn vertelling. Het ziet er documentair uit maar tegelijkertijd wordt de kijker ook duidelijk gemaakt dat sommige scènes niet echt zijn. Precies deze dubbele vertelling deed haar beseffen dat de film misschien niet helemaal echt is maar dat de gebeurtenissen in de film wel waar zijn. Daarop antwoorde Nafiss: “Niets is echt maar alles is waar.” “Ja absoluut!” Zei de vrouw. Bij mij viel het kwartje.

Nu moet ik er bij zeggen dat ik al veel voorkennis van de film had voor ik deze ging zien. Ik wist waar de film over ging, ik heb enorm veel stills en foto’s van de film gezien en ik heb de premisse veel gebruikt voor de promotie van de film. Maar nu snapte ik precies waar het over ging en waarom juist deze zin zo bij de film past. Het is zó waar wat in de film gebeurt en het is ongelofelijk dat ik misschien dagelijks illegale mensen zie en daar geen idee van heb. Ik merkte bij mezelf een enorme drive om iets te gaan doen en ik had enorm veel vragen voor Nafiss over het schrijven en maken van de film.

Ik was niet de enige. Tussen het publiek zaten ook een aantal kennissen en vrienden van Nafiss en die wilden graag een drankje met ons drinken en over de film na praten. Er werden een aantal goede vragen gesteld. Iedereen wilde weten wat in scene was gezet en wat niet. Om eerlijk te zijn hebben wij daar niet echt antwoord op gekregen. De hoofdrol, Roya, wordt wel door een actrice vertolkt maar bijna alle scènes zijn op straat gefilmd. Daardoor waren de makers overgeleverd aan de regels van het maken van een documentaire: Roya reageerde tijdens het zwerven op haar omgeving en de omgeving op haar. Mensen die haar eten hebben geweigerd, hebben dat echt gedaan, mensen die midden op straat van haar dans genoten, besloten écht even te stoppen en te kijken. Ze hadden geen idee dat er van een afstandje werd gefilmd.
Kun je dan wel zeggen dat het in scene is gezet? Maakt het wel uit dat het in scene is gezet? Iedereen was het er over eens: Nee. Het maakt niet uit. Het verhaal is waar en daar draait het om. Daar voeg ik aan toe: Juist de dubbele vertelling doet je beseffen dat het niet draait om de vraag of iets echt is of niet. Het gaat er om dat dit echt gebeurt en dat er mensen zijn die ooit een opleiding hebben gevolgd en werk hadden maar door het noodlot als uitgeprocedeerde vluchteling tussen de menigte van onze steden lopen. Ze zien er verzorgd uit, vragen beleefd om restjes van eten en slapen graag op plekken waar het veilig is. Hun verleden en hun identiteit hebben ze grotendeels achter zich moeten laten. In Dance Iranian Style worden al deze dingen voelbaar en zichtbaar.

Het schrijnende verhaal van Roya is namelijk prachtig verfilmd. Terwijl ze door mijn allerliefste stad Amsterdam rond zwerft, zie ik als kijker hoe mooi de stad is: De lichten langs de grachten, de weerspiegeling in het water, de pittoresk scheve panden en de gezelligheid van de verschillende pleinen vormen het toneel. Dit wordt afgewisseld met documentaire beelden die er iets rauwer maar ook ietwat nostalgisch er uit zien. Maar nooit is het beeld lelijk en dat terwijl het verhaal en de waarheid die er achter ligt natuurlijk heel pijnlijk is. De wisselwerking tussen deze twee gegevens zorgden er voor dat ik voorbij mijn eigen schuld en schaamtegevoelens kon kijken en met Roya mee kon leven. Het ging er niet om dat ik bevoorrecht ben en dat ik mij dit moest beseffen. Nee. Het ging om haar en wat zij meemaakte. Haar geluid, haar stem, haar gevoelens en verlangens stonden centraal.

In het nagesprek met Nafiss en het groepje kennissen en vrienden kon daardoor een heel ander gesprek over vluchtelingen en uitgeprocedeerde mensen plaats vinden. De vluchteling kreeg een stem en er kon gelachen en gespot worden. Wat een verademing! Ik hoop dat de film de anderen in het publiek ook zo’n gezellige en diepgaande avond hebben gebracht. A.s. vrijdag draait de film in Leiden en ik ga er zeker heen! Er is dan namelijk een Q&A. De uitgelezen kans voor mensen die de makers niet kennen om een zelfde soort avond te beleven. Komt mensen, het is zo fantastisch, ik wens het iedereen toe!

P.S. Regisseur Farshad Aria, jij bent er vrijdag ook bij en ik heb nog een paar vragen aan jou!